Page 86 - © JMP Design (www.jmpdesign.eu); UMWM

– 86 –

MAŁOPOLSKIE STUDIA REGIONALNE

nr 1–2 / 24–25 / 2012

miały służyć wspieraniu wprowadzania innowacyjnych

produktów podkreślali, w przeprowadzonych przez mnie

wywiadach, że nie mają możliwości uzyskania wsparcia

na najbardziej innowacyjne przedsięwzięcia. Aplikują więc

o wsparcie na to, co się da. Można w tym przypadku mó-

wić o „

funkcjonalnej wieloznaczności

”.

Rozmycie ter-

minu „innowacyjność” ułatwia bowiem pracę instytucjom

odpowiedzialnym za przyznawanie wsparcia (łatwiej jest

wykazać duży odsetek wydatkowanych środków) i spra-

wia, że przedsiębiorcy mogą otrzymać dotacje na inwesty-

cje o niskim potencjale innowacyjnym. Nie zmienia to fak-

tu, że takie rozmycie terminu obniża użyteczność wsparcia.

Innym powodem obniżania poprzeczki, jeśli chodzi o in-

nowacyjność, jest

redystrybucyjny charakter środków

unijnych

.

Często są one postrzegane nie jako inwestycje

w przyszłość, ale jako podział środków według kryteriów

moralno‑politycznych. Wspieramy innowacyjność w sek-

torze MŚP nie dlatego, że wartość dodana takich działań

może być największa, ale dlatego, że takie wskazówki

płyną z UE. Obserwując programy operacyjne można nie-

kiedy odnieść wrażenie, że w zbyt dużym stopniu budo-

wane są w oparciu o to, kto powinien uzyskać wsparcie,

a w zbyt małym podyktowane są troską o ich użyteczność

dla rozwiązywania problemów publicznych. Jest prawdą,

że niska innowacyjność w sektorze MŚP jest wyzwaniem.

Dotychczasowe doświadczenia pokazały jednak, że najpo-

pularniejsza forma interwencji, która miała wychodzić mu

naprzeciw (zwrot części kosztów inwestycji, które mają

zwiększać innowacyjność – tzw. dotacje inwe-

stycyjne) ma niską skuteczność

1

.

Jest uniwersalną zasadą, że większa wielo-

znaczność/niejasność zwiększa wagę procedur

i przepisów. Tak też jest w przypadku wspie-

rania innowacyjności.

W obliczu braku odpo‑

wiedniego podejścia strategicznego, polegające‑

go między innymi na wskazaniu, co jest istotne,

a co istotniejsze, to procedury i przepisy wyznaczają

kierunki działań

.

Sytuacja taka prowadzi do schizofre-

nicznych sytuacji – postaw typu: „Wiemy, że coś jest bez

sensu, ale robimy to, bo uważamy, że warto zapłacić taką

cenę za zrobienie przy okazji czegoś sensownego. Nawet

gdyby miało to być po prostu uzyskanie funduszy na roz-

wój”. Przykładem niech będą szkolenia. Ostatnio zainte-

resowałem się, dofinansowanym ze środków publicznych,

szkoleniem z zakresu innowacyjności i zadzwoniłem, by za-

pytać o możliwość uczestniczenia w nim. Dowiedziałem

się, że jest ono przeznaczone tylko dla pracowników MŚP.

„

Ale jeśli Pan nim nie jest, to żaden problem. Wystarczy

poprosić znajomego o zatrudnienie Pana na miesiąc na

1

⁄

8

etatu”. Puszczono do mnie oko. Czy, aby nie nazbyt często

„

puszczamy do siebie oko”, jeśli chodzi o fundusze unijne?

W końcu, myślimy, „to zabawa nie za nasze pieniądze”. Jak

pokazały prowadzone przeze mnie badania, przedstawi-

ciele administracji publicznej, dziennikarze i beneficjenci

często zapominają o pośrednim i bezpośrednim finanso-

waniu programów operacyjnych z polskiego budżetu. Takie

myślenie zmniejsza poczucie odpowiedzialności za wydat-

kowane środki. Myślimy oczywiście o kontrolach: boimy się

ich i zabezpieczamy przed nimi. Ale to tylko kolejny powód

do myślenia w kategoriach operacyjno‑proceduralnych,

a nie merytoryczno‑strategicznych. Jak napisali autorzy

raportu „Kurs na innowacje. Jak wyprowadzić Polskę z roz-

wojowego dryfu?”:

Bez wizji i odwagi polityka sprowadza się do księgowo-

ści i administrowania. Pozbawione skutecznego stra-

tegicznie zorientowanego przywództwa politycznego

struktury urzędnicze, zwane potocznie biurokracją,

autonomizują się, zastępując cele wiązane z intere-

sem publicznym własnymi celami.

(

s. 44)

Jak wiemy z różnorodnych diagnoz, jedna z tam bloku-

jących rozwój innowacyjności jest wybudowana mię-

dzy przedsiębiorstwami, a szkołami wyższymi. Potencjał

uczelni, zwłaszcza w Małopolsce, jest wykorzystywany

w niewystarczającym stopniu. Jeśli już dochodzi do trans-

feru wiedzy, to raczej na zasadzie indywidualnych kontak-

tów firm z pojedynczymi naukowcami. Generalnie bariery

1

por. Seweryn Krupnik (2008).

Działanie prorozwojowe? Studium

działania 2.3 SPO – WKP z wykorzystaniem ewaluacji opartej na teorii

programu i analizy efektu netto

.

Kraków: Wyższa Szkoła Europejska.

Page 86 - © JMP Design (www.jmpdesign.eu); UMWM - MSR 1-2/2012