Page 65 - © JMP Design (www.jmpdesign.eu); UMWM - MSR 1-2/2012
Basic HTML Version
– 65 –
MAŁOPOLSKIE STUDIA REGIONALNE
nr 1–2 / 24–25 / 2012
Debata toczona w ramach Forum
Nowej Gospodarki ma pomóc
odpowiedzieć na pytanie,
jak wyzwolić potencjał
innowacyjności i uczynić z niej
koło zamachowe rozwoju
gospodarczego i podnoszenia
jakości życia mieszkańców.
polityki wspierania z funduszy strukturalnych inwestycji
w sferze badań, innowacji i przedsiębiorczości, ma być
koncentracja wysiłków i środków na specyficznych, ziden-
tyfikowanych w każdym kraju i regionie obszarach tzw. in-
teligentnej specjalizacji. Dlatego dalsze prace FNG będą
się ogniskować wokół implementacji idei inteligentnej spe-
cjalizacji na poziomie regionu, makroregionu Polski Połu-
dniowej i kraju.
Inteligentna specjalizacja – znaczenie
dla regionu i makroregionu
W ostatnich latach „inteligentna specjalizacja” robi szyb-
ką karierę – od zrodzonej w 2008 roku idei akademickiej
5
do politycznego instrumentu promowanego w dokumen-
tach Komisji Europejskiej (KE) czy Organizacji Współpra-
cy Gospodarczej i Rozwoju (OECD)
6
.
W nowej polity-
ce spójności UE ma ona pełnić centralną rolę. Oczekuje
się, że regiony zidentyfikują sekto-
ry i obszary technologiczne swo-
jej przewagi konkurencyjnej, a na-
stępnie będą tak budować własne
polityki regionalne, aby zapewnić
promocję innowacyjności właśnie
w tych obszarach.
Termin „inteligentna specjaliza-
cja” wprowadzono do polityki UE
po tym, gdy zauważono, że efek-
tem wprowadzenia Europejskiego
Obszaru Badawczego (European
Research Area) może być, oczy-
wiście wbrew intencjom i założeniom polityki spójności,
jeszcze większe „rozwarcie nożyc” – dalsze wzmocnienie
krajów-liderów innowacyjności. Zastosowanie logiki inte-
ligentnej specjalizacji miałoby doprowadzić do większe-
go zrównoważenia potencjału badawczo-rozwojowego
regionów.
Początkowo kładziono nacisk na ukierunkowanie między-
narodowych działań badawczo-rozwojowych na dziedziny
o największym potencjale gospodarczym. Ponieważ oka-
zało się, że sprzyjają one zwiększaniu nierówności w roz-
woju, z czasem akcent zaczął się przesuwać w kierunku
specjalizacji na poziomie regionalnym, opartej na rozwija-
niu technologii o ogólnym zastosowaniu (
General Purpose
Technologies
)
w różnych sektorach gospodarki. Wiodącą
rolę pełnią tu technologie informacyjne i telekomunika-
cyjne (ICT).
5
6
Zwolennicy zastosowania koncepcji inteligentnej specjaliza-
cji w polityce regionalnej są przekonani, że może ona pomóc
podnieść konkurencyjność gospodarek UE. Słychać jednak
też głosy sceptyków, że to kolejny przejaw nowomowy nie
wnoszącej żadnych odkrywczych ani pionierskich wartości.
Aby nabrać przekonania, że jest to teza nieuzasadniona,
trzeba rozwiać zasadniczą wątpliwość – obawę, że logika
inteligentnej specjalizacji faworyzuje regiony najlepiej roz-
winięte gospodarczo w UE, co znowu stoi w sprzeczności
z założeniami polityki spójności. Jednak jest to problem ty-
powy dla każdej formy polityki spójności opartej na działa-
niach skoncentrowanych na wsparciu słabiej rozwiniętych
obszarów. Należy więc raczej zapytać, w jaki sposób zasto-
sować logikę inteligentnej specjalizacji, by osiągnąć optymal-
ny skutek dla regionu, który nie jest liderem w skali UE.
7
Podstawową cechą logiki inteligentnej specjalizacji jest
odejście przez władze od „wyłaniania zwycięzców” – od-
górnego wyboru sektorów i na-
rzucania modelu ich wspierania.
Zamiast tego oczekuje się, że sami
przedsiębiorcy będą poszukiwać
odpowiadających im rozwiązań,
w tym takich zastosowań tech-
nologii o ogólnym zastosowaniu,
które przyniosą przewagę konku-
rencyjną w ich, często „tradycyjnej”
dziedzinie działania (produkcji lub
usługach), która jest mocno osa-
dzona w regionie. Aby ten proces
ułatwić, regionalne strategie in-
teligentnej specjalizacji powinny
zaproponować system wsparcia, np. poprzez zachęty dla
małych i średnich przedsiębiorców, promujące wdrażanie
przez nich, w ich domenach działania, rozwiązań opartych
na technologiach o ogólnym zastosowaniu.
Kraje i regiony powinny specjalizować się w branżach zwią-
zanych z nauką i badaniami stosownie do swoich możliwo-
ści i potencjału. Należy przy tym pamiętać, że tylko regio-
ny ze światowej ekstraklasy mają wystarczający potencjał,
by opierać swe strategie na rozwijaniu technologii o ogól-
nym zastosowaniu. W przypadku zdecydowanej większości
regionów przyjmowanie w dokumentach programowych
jako inteligentnej specjalizacji tak szerokich obszarów, jak
technologie informacyjne,
life science
czy nanotechnologie
nie ma sensu – można z góry, przy tak ambitnym celu, spo-
dziewać się porażki. Należy się raczej skupić na rozwijaniu
nisz i konkretnych aplikacji.
8
7
8
Measuring Smart Specialisation:
The concept and the need for indi-
cators
,
Paul David, Dominique Foray, Bronwyn Hall,
